„Za wolność waszą i naszą” – pod takim hasłem odbyły się obchody Dnia Wolności, czyli 104. rocznicy proklamacji niepodległości Białoruskiej Republiki Ludowej. Białostockie uroczystości były wyrazem solidarności z narodem ukraińskim, który broni swojej ziemi przed agresją ze strony Rosji. W obchodach wzięła udział liderka białoruskiej opozycji Swiatłana Cichanouskaja.
Dzień Wolności (biał. Dzień Woli) czyli święto niepodległości Białorusi, obchodzone jest na pamiątkę proklamowania 25 marca 1918 roku Białoruskiej Republiki Ludowej. Święto jest nieuznawane przez oficjalne władze białoruskie. Łukaszenkowski aparat państwowy z całą mocą zakazuje jakiekolwiek uroczystości związanych z Dniem Woli, jak również zwalcza oficjalny symbol państwowy BRL: biało-czerwono-białą flagę. Święto obchodzone jest przez białoruską opozycję, diasporę rozsianą na całym świecie oraz mniejszości zamieszkujące przyległe z Białorusią państwa.
Uroczystości z okazji Dnia Wolności w Białymstoku rozpoczęły się od złożenia kwiatów i wieńców pod Zakładem Karnym przy ul. Kopernika, gdzie najprawdopodobniej w 1939 roku zginął z rąk stalinowskich oprawców autor hymnu Białoruskiej Republiki Ludowej Makar Kraucou. Wieńce i kwiaty przy więziennym murze składali miejscowi Białorusini, przedstawiciele diaspory oraz gość specjalny tegorocznych obchodów w Białymstoku – kandydatka w wyborach prezydenckich w 2020 roku Swiatłana Cichanouskaja.
Później, w centrum miasta, pod pomnikiem Józefa Piłsudskiego odbył się wiec poparcia dla Wolnej Białorusi i Wolnej Ukrainy. W pikiecie uczestniczyli Swiatłana Cichanouskaja oraz Paweł Łatuszka, były ambasador Republiki Białoruś w Polsce, polityczny dysydent, który po wyborach 2020 roku musiał wyjechać z Białorusi.
Na Rynku Kościuszki zgromadziło się około 500 osób. Wśród zebranych powiewały biało-czerwono-białe flagi niepodległej Białorusi i niebiesko-żółte flagi Ukrainy. Uczestnicy pikiety przynieśli ze sobą antywojenne transparenty. Paweł Łatuszka podkreślił, iż naród białoruski jest przeciwny agresji Rosji w Ukrainie.
– Białorusini są przeciwni wojnie, są również przeciwni mieszaniu białoruskiego państwa w rosyjskie gry polityczne – powiedział.
Po pikiecie część zgromadzonych i oficjele przenieśli się na świąteczną uroczystość do miejscowego Teatru Lalek.
Hymn wspomnianego wcześniej Makara Kraucoua „My wyjdziem szczylnymi radami” (Wyjdziemy zwartymi szeregami) jest tradycyjnie śpiewany podczas uroczystości organizowanych przez białoruską mniejszość na Podlasiu. Nie inaczej było również i tym razem. Oficjalna uroczystość z okazji Dnia Woli w Teatrze Lalek rozpoczęła się od wspólnego wykonania tego utworu.
Cichanouskaja w swoim wystąpieniu podkreśliła, iż niepodległość Białorusi, która została obwieszczona 104 lata temu, to tylko początek drogi formowania się narodu.
– Białorusini ostatnimi czasy pokazywali wielokrotnie, że są niezależnie myślącą nacją. Mimo politycznej sytuacji i międzynarodowej sytuacji, można szybko wpaść w apatię i przekonanie, że niczego już nie da się wywalczyć. Moi drodzy Białorusini! Podnieście śmiało wzrok! W każdym z nas żyje już wolna i niezależna Białoruś. To nasz obywatelski obowiązek, ażeby doprowadzić do zwycięstwa tej idei, która jest w nas.
Po części oficjalnej na scenie Teatru Lalek wystąpił Wolny Chór. To grupa śpiewaczek i śpiewaków, którzy zmuszeni byli opuścić Białoruś. Występują w maskach, gdyż do tej pory boją o swoje rodziny, które pozostały na Białorusi.
Część artystyczną zakończyły występy białoruskiego barda Zmiciera Wajciuszkiewicza i duetu Navi – reprezentantów Białorusi na konkursie Eurowizji w Kijowie sprzed kilku lat.
Świętowanie Dnia Woli w Białymstoku przez białoruską mniejszość ma kilkudziesięcioletnią tradycję. W poprzednich latach uroczystości organizował Związek Białoruski w RP, zrzeszający kilka najważniejszych organizacji mniejszości białoruskiej w Polsce. Kiedyś świętowanie Dnia Woli miało bardziej lokalny charakter. Na uroczystościach spotykali się przedstawiciele białoruskiej mniejszości narodowej zamieszkującej na Podlasiu. Czas pandemii i sytuacja po wyborach w Białorusi w 2020 roku zmieniły tę tradycję.
Już w poprzednim roku do grona organizatorów dołączyły Fundacja Tutaka i Fundacja Białoruś 2020. Te dwie ostatnie powstały na fali emigracji białoruskiego społeczeństwa po wyborach w 2020. Obie organizacje za jeden z celów obrały sobie integrację białoruskiej diaspory i białoruskiej mniejszości mieszkającej od wieków w Polsce.
– Chcieliśmy zorganizować Dzień Wolności dla wszystkich Białorusinów, nieważne czy są to autochtoni czy ludzie, którzy wyemigrowali z Białorusi w ostatnim czasie. Czujemy się jednym narodem i chcemy świętować ważne dla nas święto wspólnie – mówił Paweł Stankiewicz, prezes Fundacji Tutaka, głównego organizatora Dnia Wolności w Białymstoku.
Coraz więcej białoruskich emigrantów sprowadza się do Białegostoku. Dodatkowo, po sfałszowanych wyborach prezydenckich 2020 roku białoruska diaspora bardziej się aktywowała. Regularne pikiety pod konsulatem, marsze ulicami Białegostoku i inne aktywności sprawiły, że Białorusini zamieszkujący stolicę Podlasia zapragnęli spotykać się i działać razem.
Jeden z organizatorów białostockich akcji wsparcia białoruskich więźniów politycznych Jan Abadowski wspomniał ze sceny, iż Białorusini Białegostoku przeprowadzili zbiórkę rzeczy, które były przekazane ukraińskiej obronie terytorialnej.
– Chciałbym mocno podkreślić i przekazać naszym braciom Polakom. My, naród białoruski, nie podtrzymujemy dyktatury, jesteśmy przeciwko angażowaniu Białorusi w wojnę po stronie rosyjskiej. Jako prawdziwy naród białoruski pomagamy naszym braciom Ukraińcom w walce z okupantem. Potrzebne jest rozróżnienie między Łukaszenką a narodem białoruskim.
Wśród świętujących Dzień Wolności był również przedstawiciel ukraińskiej diaspory Anton Holowacz. Na co dzień zaangażowany jest w pomoc uchodźcom. Według niego, wiele białoruskich rodzin, które mieszkają na Podlasiu przyjmuje do swoich domów uchodźców z Ukrainy.
– Dziękuję polskiemu państwu za pomoc ukraińskim uchodźcom. Chciałbym też poprosić, aby pomoc była też kierowana na równi do uchodźców z Białorusi, których kraj jest również okupowany przez tego samego wroga.
Na zakończenie uroczystości Wolny Chór zaśpiewał wraz publicznością hymn Ukrainy i religijny hymn „Białorusi Mahutny Boża” (Wszechmogący Boże).
Łukasz Leoniuk/belsat.eu
